Samuel Solleiro (Tui, 1982) presentou hai uns días o seu poemario Punk (Edicións Corsarias) en Compostela. Non é unha nova visión sobre o movemento cultural nacido nos setenta, senón a recolección duns poemas nos que Solleiro verte unha visión audaz sobre as fronteiras da poesía e as posibilidades que segue ofrecendo. Punk é unha lectura que sorprende e para saber máis dela falamos co seu autor.

Punk é un libro que tivo un nacemento tardío, un deses nacementos que semellan case un rescate. Foi iso, o rescate dunha criatura que non lle vías o momento de saír?

A criatura tentouse que saíse antes, mandeino a Sotelo Blanco pouco despois de rematalo nun prazo razoábel. Eles despois tomaron un prazo pouco razoábel para ao final non dar ningunha resposta, cando xa estaba decidido que si. Logo tíveno eu parado un tempo ata que o mandei a Corsarias. Tamén aí tivo un prazo de tempo por cuestións técnicas dun ano máis ou menos, ata que acabou saíndo.

"Do punk interésame a idea de facer moitas cousas con pouco"

Que queda de punk en Samuel Solleiro ou foi Samuel Solleiro algunha vez punk?

Que pregunta! O meu contacto co punk como música ou estética foi no instituto, cando houbera como unha segunda vaga de punk. Un punk un tanto máis “cutre” que se facía no Estado español, mesmo Galicia. Tiven ese contacto moito antes que co punk británico ou americano. De Sex Pistols ou Ramones coñecía un ou dous temas. É unha música que se asocia coa celebración da mocidade, mesmo dunha maneira perigosa, case achegada por iso ao fascismo por ese culto á mocidade. Supoño que no contexto, despois dos excesos dos anos setenta, penso que era normal esa actitude. O libro como fala do paso do tempo tomou esta  idea de punk. Que queda en min de punk? O que me interesa desa idea de punk non é tanto esa idea de inmediatez ou de ruído ou sinceridade, ou si un pouco; pero si que poden converterse nunha cousa pesada e cansa, se se abusa deses recursos. Interésame a idea de creatividade, a idea de facer moitas cousas con pouco e de buscar as fronteiras das cousas, que era o que facía no libro, buscar as fronteiras da poesía.

"O punk seguiu un camiño oculto que é o que me interesa"

O punk para selo, ten que ser cutre?

Eu non creo. O punk polo menos no eido musical, tivo unha vida moi breve, porque rapidamente se consagrou e enquistou e produciu epígonos moi axiña. Estes grupos de cresta como Exploited, xa son case un revival. O punk seguiu existindo pero xa non se lle chamaba punk. Comezou a fusionarse con estilos como o disco, funk ou músicas do momento, ás veces baixo o nome de postpunk. Pero ese nome tamén se lle dá a cousas máis experimentais. Digamos que seguiu un camiño máis oculto que é o que me interesa máis a min.

Na presentación deste libro en Compostela, dixeches que nel aparece unha tristeza controlada. Queres dicir que a tristeza está buscada, é intencionada para encher eses relatos?

Todo o que hai neste libro é buscado intencionado e controlado, supoño que como en todos os libros. A sinceridade na literatura chega por outras vías, non porque todo o que un escriba sexa certo, o que un escribe é ficción. Entón  a tristeza que un narra é de ficción. É unha idea moi estendida ao longo do libro, esa tristeza, pero intento non caer no patetismo.

"Non tiña tempo para escribir de maneira narrativa, por iso lle dei xeito de poema"

Tamén falabas da nostalxia que enche o libro. Soubeches separar nostalxia da tristeza?

Probabelmente si o fixen, aínda que a nostalxia deste libro tamén é un elemento controlado. No momento que eu estaba escribindo o libro, seguramente estaba sentindo nostalxia, aínda que a nostalxia pódese referir a añorar o tempo pasado. Supoño que cando estaba escribindo o libro sentía morriña, porque parte do libro foi escrito moi lonxe e nun lugar do que era moi difícil moverme. Eu nese tempo tiña certa sensación de que aquí pasaban cousas, máis que agora en todo caso, entón tiña esa sensación de velo todo desde moi lonxe.

Para min quen lea Punk sen saber quen é Samuel Solleiro, podería dicir que es un autor de realismo máxico. Ti veste así? A min pareceume realismo máxico.

Home, non sei como se lle pode aplicar o “realismo máxico” á poesía.

Pero ti veste xunto co libro como realismo máxico?

Non, non sei. Ese termo vai máis con autores latinoamericanos dos anos sesenta.

Pero hoxe por hoxe, a creacións como a túa poderían contextualizala ou mesmo etiquetala como realismo máxico, aínda que non esteas dentro  dun determinado momento ou lugar.

Claro, pero é que se eu penso en realismo máxico penso en Isabel Allende, por exemplo. Pero home, realismo si que hai en Punk, pois tes referencias a situacións reais, e máxico é porque o tratamento non é realista, é máis aberto.

"Foi estraño vivir nunha periferia vindo doutra periferia"

A idea de punk vai ligada á reciclaxe de elementos como roupa usada, alfinetes ou cravos para remendar esa roupa e outros elementos. O teu libro é un exercicio de reciclaxe para sacar adiante as historias que non vías axeitado publicar no seu momento?

Non tanto que non vise axeitado publicalas, senón que a miña cabeza funciona sempre con varias historias á vez. Concibo moitas máis cousas das que realmente teño tempo de escribir. Daquela eu escribía pouco como agora. Era unha maneira de dar saída a algunhas cousas, pero poñerse a facelo de maneira narrativa levaríame un tempo que non tiña, por iso decidín darlle un xeito de poema. Si, a idea de reciclaxe estaba detrás, aínda que o título estaba de antes.

Botswana, a illa de Guadalupe ou os aeroportos, son lugares dun mundo propio que estás construíndo?

Podería ser. No libro hai poemas que están moi contextualizados. Hai moita xeografía, ás veces penso que de máis, non é moi habitual na poesía, menos que na narrativa, pero si hai moitos contextos. Do que me dou de conta é que con eses contextos creei un mapa un pouco estraño, aparecen lugares bastante periféricos, como Guadalupe ou Botswana, hai unha Nova York. Pero non hai un canon de lugares. Nas Antillas foi onde preparei este material, era unha sensación estraña estar nunha periferia e vir doutra periferia. Non é o sitio onde a xente vai traballar e eu estaba alí, quero dicir que non puxen un sitio raro por poñelo, senón que eu estaba alí e dalgunha maneira quería reflectilo.

No poema Ela/el hai unha frase que di: “Escribir sobre a incomunicación é moderno”. Hai algún elemento que deixase de ser moderno mentres non apareceu Punk?

Pois non sei se hai máis, pero a incomunicación si que era un tema do que se falaba moito naquel tempo. A comezos da década do 2000 falábase da incomunicación como un dos grandes temas e de súpeto desapareceu do mapa. Supoño que se dará por suposta agora, nestes tempos de redes sociais, pero como tema xa non se conceptualiza, haberá máis temas. De todas maneiras, a morte dos temas é relativa, sempre poden aparecer.

Foron os anos oitenta os que fixeron moderno falar da incomunicación? Dígocho polas referencias ás “historias tristes dos anos oitenta” que aparecen no libro.

Non asocio especialmente a tristeza cos anos oitenta. Asócioa cos primeiros anos da internet, cando a xente aínda non se resignara con esas cousas, agora a xente si está máis resignada. Cos anos oitenta o que asocio máis é unha certa mitoloxía. Foi unha década que eu vivín moi pequeno e lémbroa como nunha nebulosa. Había cousas que eran moi novas e outras menos, outras que daquela eran normais e agora parecen ridículas, pero a todo o mundo lle pasan esas cousas. É un estrañamento dunha época que case todos vivimos.

Hai outra frase que é “á morte é un dos lugares máis incómodos do mundo”. Logo aparece a palabra “suicidio” en varios poemas. Facer isto é unha referencia á neutralidade da vida, que aparece na frase: a vida paréceche neutral, do poema Vudú?

No texto Vudú dise que a vida parece ás veces, neutral. O que realmente di é que non o é. Son cousas que aparecen con un ton de humor. A vida parece neutral ás veces, pois pensamos que as cousas non teñen consecuencias e logo si teñen. Non quero mostrar a neutralidade da vida, a vida non é neutral. A frase que citas está na primeira parte do libro, que está desconectada das outras partes. Quizais está nun ton humorístico, coas personaxes que teñen. Era unha caste de vinganza cos personaxes que aparecen nese texto.

"Non quero mostrar a neutralidade da vida, a vida non é neutral"

O punk e o amor son unha unión imposíbel?

Supoño que non. O punk é un movemento bastante romántico á súa maneira. Ten moito de paixón e iso implica unha certa conexión co amor, con algunha concepción da vida. Algo relacionado coa inmediatez. O punk ten a súa vertente personalista pero en xeral é un movemento cunha raíz romántica.

Cando lin o libro, tiven a sensación de que pasaches por fases de exploración antes de escribilo: orientalismo ou tropicalismo caribeño. Cal é agora mesmo a fase que estás a pasar como creador e persoa?

Non teñen que estar relacionadas as fases do autor coas fases que aparecen no libro. Sempre é máis doado sacar cousas da vida para escribir. Non vou inventar unha historia sobre algo alleo a min, é máis doado meter pequenos elementos que coñezo ou experimentei. Non creo que se poda trazar a miña vida co meu libro. A fase actual como autor, non sei se estou en renuncia ou coller forzas. Teño moitas ideas e pouco tempo para facer nada.

Os teus poemas son un exercicio de voyeurismo mal levado como o do señor dos prismáticos que mira nalgún dos poemas?

Supoño que nun libro no que hai tantas voces como neste, sempre hai unha caste de ansia por presentar situacións nas que un non estivo ou non estea nunca. Se escribes ficción é algo agradábel de facer. Si, ten algo de voyeurismo pero non é tanto unha cuestión visual como cognitiva.

Aparece Lou Reed no poema sobre o zoo en Nova York. Este home non se ten convertido nunha caste de lugar común para case todas as expresións artísticas?

Aínda estaba vivo cando o escribir. Só coñezo un poema que menciona a un guitarrista da Velvet. O Lou Reed da Velvet é das figuras que menos desagrado me producen. Probabelmente sexa un lugar común.