O teatro alternativo resiste na periferia da periferia

'Eternos' estivo a pasada fin de semana no 'Isto Ferve' © Teatro Ensalle

O teatro alternativo resiste na periferia da periferia. Tras o peche da sala Nasa en Compostela, Galicia segue a estar, polo momento, nos circuítos estatais da expresión teatral contemporánea. E é grazas, principalmente, a Vigo. Chévere tivo que emigrar desde Compostela a Teo. Moito antes ca eles, xa a Galán botara o fecho en Santiago. O Ensalle é, neste momento, a única iniciativa que se mantén en pé, nese concepto de sala con programación estable de creación alternativa. Aínda que na cidade olívica tampouco se renden outros valentes. Sen ser con exactitude o mesmo tipo de proxecto, continúan o Teatro Arte Livre, ou A Artística.

O Ensalle está a buscar o xeito de reinventarse para capear a treboada. Desde o pasado outubro é posible facerse socio, cunha achega mensual de a partir de 10 euros. “Estamos moi contentos. Xa son máis de 40 socios. O primeiro obxectivo, que era visibilizar o público e telo máis presente, xa está cumprido. O segundo, económico, acadouse nun 50 por cento. Sempre pensei que as iniciativas independentes e alternativas se sostiñan mellor fóra da elite cultural. As salas que funcionan ben están moitas veces en cidades industriais, se cadra máis áxiles. Ao ter menos tradición, quizais acollen mellor as cousas distintas”, apunta Pedro Fresneda, un dos responsables da compañía e do teatro do mesmo nome.

En realidade, Vigo conta cunha longa traxectoria de movemento cultural underground. Alén da “movida” dos 80, só hai que ollar a axenda musical de cada fin de semana para decatarse de que algo pasa

En realidade, Vigo conta cunha longa traxectoria de movemento cultural underground -e non tanto-. Alén da “movida” dos 80, e malia que a súa resurrección non sexa probable -así opina por exemplo Emilio Alonso no libro Vigo a 80 revolucións por minuto-, só hai que ollar a axenda musical de cada fin de semana para decatarse de que algo pasa. “Hai unha tradición de músicas diferentes, coma o jazz, ou de música protesta”, sinala Fresneda. Aínda que a oferta teatral é máis escasa, e pouco abranguería se non existisen o Ensalle e o Arte Livre.

“Antes de comezar a Galán ou Ensalle, os galegos que querían ver teatro e danza contemporánea tiñan que ir a Madrid. O festival En Pé de Pedra era todo un referente a nivel europeo. E deixaron que morrese. A Nasa era unha das mellores salas de teatro alternativo de España. E o mesmo pasou. En Europa o que fai o Estado é valerse dos talentos desenvolvidos desde a sociedade. Cando un proxecto funciona, cédenlle un espazo público para que o xestione ou óptase por subvencionalo fortemente. En España non. Entre as 37 salas alternativas do Estado, facemos 5.000 funcións ao ano, que custan cinco millóns de euros. Se o fixese unha entidade pública, custaría trinta. Somos moito máis sostibles que os macroproxectos baleiros de contido que fan as administracións”, explica.

"Antes de comezar a Galán ou Ensalle, os galegos que querían ver teatro e danza contemporánea tiñan que ir a Madrid"

Non é só unha cuestión de esforzo perdido. É que o teatro alternativo entraña unha proposta ética de contestación do pensamento único. Así o defende Olga Cameselle, unha das responsables de A Artística, que estreou aínda non hai moito a súa última obra, Verde a tempo completo, no Ensalle. “Nós abrimos un espazo para ter un lugar de traballo no que investigar, estar coa xente e espallar o noso material. Non nacemos como sala de exhibición cunha programación. Si abrimos a nosa experiencia á sociedade, con cursos de formación por exemplo. Desde que nos xuntamos A Factoría Teatro e Disque Danza e comezamos con A Producións Artísticas S.L., vivimos un momento de ostracismo. Foi como comezar de novo. E iso que moito falaban na Xunta
de industria cultural”, sinala.

A revisión dos conceptos que ás veces aceptamos acríticamente é unha das liñas de traballo de A Artística. Verde a tempo completo reflexiona sobre a noción de “mercado”. “É como a nova relixión. Hai un descontrol da lingua moi importante, unha utilización do discurso. Véndenos que todo ten que ser rendible, seguir a lóxica do mercado. Pero que é o mercado? O que hai detrás son relacións de poder, imposicións. Confunden público con masa, e e teatro co que as franquicias nos queren vender, que é o que ten visibilidade mediática. Se somos minoritarios, que? Por iso van acabar con nós? Iso é totalitarismo”, asegura Cameselle.

A resposta do público é, precisamente, o que anima a este tipo de proxectos a tirar para adiante

A resposta do público é, precisamente, o que anima a este tipo de proxectos a tirar para adiante. “Mentres haxa público, seguiremos. Manter unha sala é un traballo duro e ingrato, e pode chegar a cansar. Pero eu non me arrepinto de abrila. Non tivemos o problema da Nasa: a nós o concello non nos axuda, pero tampouco quixo acabar con nós. Manter o Ensalle custa 180.000 euros ao ano. Nós ao principio non queriamos pedir axudas, pero é que é imposible prescindir delas: tampouco hai moito hábito de ir ao teatro, hai que crealo pouco a pouco. Pero a nós, en realidade, ninguén nos subvenciona: as axudas públicas subvencionan ao público para que poida pagar pola entrada 9 euros en lugar de 100. Se recibo uns 90 ou 95.000 euros en axudas ao ano, pago entre IRPF, Seguridade Social e IVA uns 100.000. Así que lle devolvo ó Estado máis do que me dá, e ademais creo cinco postos de traballo fixos. A cultura é, ademais, o 2 por cento do PIB galego”, subliña Fresneda.

'Eternos' estivo a pasada fin de semana no 'Isto Ferve' © Teatro Ensalle

Despece

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.